Góc nhìn vàng

[Góc nhìn thời đại]

VÙNG ĐẤT LINH HỒN: MỘT SỐ KHÍA CẠNH CỦA XÃ HỘI
Kỳ 1: Góc nhìn vàng

Vàng ở đây chẳng phải ẩn dụ cho cái gì xa xôi khó với mà chính là biểu tượng cho tiền. Mở đầu mớ rắc rối của Chihiro là do tiền và kết thúc nó xét cho cùng cũng vì tiền. Hình bóng của đồng tiền đã bao trùm toàn bộ phim.

Đầu tiên là việc gia đình Ogino đi lạc đến vùng đất linh hồn. Họ cứ nghĩ rằng đây là một khu vui chơi giải trí nhân tạo bị đã cũ, ít người ghé đến nên khi thấy có đồ ăn, cả bố và mẹ Chihiro đều thản nhiên thưởng thức vì họ cho là chủ quán sẽ rất háo khách. Hơn thế, việc ông bố nói rằng mình đem theo tiền mặt và thẻ tín dụng chính là ông đang ngầm bảo với cô con gái rượu:cái gì cũng mua được bằng tiền, nếu không thì sẽ mua được bằng rất nhiều tiền! Vậy là ngay từ những phút đầu bộ phim, Miyazaki đã cho ta thấy xã hội ngày nay đã bị đồng tiền thống trị như nào! Chỉ cần có tiền trong tay, con người ta muốn làm gì cũng được, kể cả bỏ qua những ứng xử văn hóa cơ bản nhất...
Thứ hai là lời nguyền của Yubaba. Bà luôn phải chấp nhận bất kỳ ai đến xin việc. Tưởng chừng phiền hà nhưng không, nhìn cách Yubaba bóc lột những người làm thì thấy, bà ta không hề trả lương cho nhân viên mà chỉ cho họ cái ăn  chỗ ngủ, thỉnh thoảng thưởng rượu khi kiếm được mẻ lớn. Chính vì vậy khi có dịp (gặp Vô Diện), các nhân viên nhà tắm mới lao vào kiếm tiền như điên với mong muốn chuộc thân. Như vậy, bà ta đã bóc lột nhân viên gần như đến xương tủy, tiền của kiếm được giữ cho riêng mình và chẳng cho ai lấy một đồng! Do đó, đến cuối phim, Yubaba ra sức ngăn cản Chihiro trở về thế giới loài người vì bà biết, nếu một người thoát được nanh vuốt của mình thì toàn bộ người làm cũng sẽ bắt chước theo. Nếu không có người để bóc lột nữa, bà sẽ "nghèo rớt mồng tơi"...
Tiếp theo là hình tượng "tiền bẩn", đó là khi Thần Sông Vàng mới đến nhà tắm và cho Sen một thỏi vàng bị "bọc" bới một đống bùn. Có thể hiểu là vòng luân chuyển của đồng tiền, ban đầu nó "sạch sẽ" nhờ làm ăn chân chính, nhưng rồi qua tay nhiều người, nó sẽ sớm "bẩn thỉu" do những chiêu trò chất chính hay phạm pháp khi kinh doanh. Và hãy nhớ, Thần Sông Vàng-biểu tượng cho một "Ngân hàng" nào đó- đã bị đống bùn- vốn là những thứ rác rưởi bẩn thỉu do con người thải ra vô tội vạ- làm cho hôi thối, kinh tởm. Biểu tượng nữa là đống bùn của Vô Diện đã được anh ta hóa thành vàng, điều này chẳng khác nào tác giả bảo rằng vật chất tiền tài xét cho cùng cũng chỉ là một đống bùn đất vô dụng mà thôi, còn "vàng ngọc" đích thực thì luôn luôn nằm trong trái tim của mỗi con người. Đó cũng chính là lý do tại sao Yubaba lại phát khùng lên vì mất con chứ không tiếc những tổn thất do Chihiro và Vô Diện gây nên, đơn giản vì tình mẫu tử chính là kho báu quý giá nhất của bà ấy!

Như vậy, ý nghĩa đầu tiên mà ta có thể thấy một cách rõ nét qua bộ phim: tiền bạc là đỉnh cao trí tuệ của nhân loại, là sự sáng tạo tuyệt với của con người, những hãy biết sử dụng nó đúng cách, nếu không đồng tiền sẽ "tạo nên" và "sử dụng" con người!
[Francèste]